Feridun Andaç ile Yaratıcılığın İzlerinde - Karşı Okumalar - ZAMANIN RUHUNA BAKIŞIN MİTİK ANLATICISI: CERVANTES (1547-1616)

Yaratıcılığın İzlerinde:

KARŞI OKUMALAR:

ODAK OKUMA:

ZAMANIN RUHUNA BAKIŞIN

MİTİK ANLATICISI: CERVANTES (1547-1616)

 

Miguel de Cervantes Saavedra/ Don Quijote (1605)

Çeviren: Roza Hakmen, Yapı Kredi Yayınları, 1996, 906 s.

 

Yaşama sevinciyle yaşamsal telâşları bir arada yaşarız. Eğer ki, size eşlik eden bir anlatı/yazar/yapıt ve düşünce yanınızda hep varsa; bunlarla baş edebilmeyi öğrenirsiniz.

Çalışma notları/yazılarınız “Butik Atölye-Kitap” dizisinde kitap olarak yayımlanacak.

“Aylak okur. Bu kitabı, zihnin, düşünülebilecek en güzel, en zarif, en akıllıca ürünü olmasını isterdim; buna yeminsiz inanabilirsin.”

(Cervantes)

 

OKUMA PLANI:

I.Kitap

1.Hafta: 1-8.Bölüm

2.Hafta: 9-14.Bölüm

3.Hafta: 15-27.Bölüm

4.Hafta: 28-52.Bölüm

 

II.Kitap

5.Hafta: 1-12.Bölüm

6.Hafta: 13-25.Bölüm

7.Hafta: 26-38.Bölüm

8.Hafta: 39-51.Bölüm

9.Hafta: 52-64.Bölüm

10.Hafta: 65-74.Bölüm

 

Don Quijote (1605),

Çev.: Roza Hakmen, YKY., 1996 (İki cilt)

Çev.: Bertan Onaran, Payel Yay., 2012 (İki cilt)

Çev.: Banu Karakaş, Alfa Yay., 2021, 1207 s.

                                                             

1. Çağa Ayna Tutan Bakış

         *Dönem İspanyası’na Bakış

         *Gezgin Hayatın/ın İzleri

         *Türklerle Yüz Yüze

      2. İspanya Bir Başka

         *Aile Ortamı/Yaşama Yolculuğu: Tutsak 5 yıl

         *Kentli Olmak/Kentte Yaşamak    

          Okuma Metni: Cervantes ya da Okumaya Eleştiri, Carlos Fuentes                                      

      3. Çağının Çağdaşı Olma İklimi

          *Descartes’ın Yolu: Yıkılan Tanrısal Çağ

          *Dönemin İspanyol Toplumu

      4. Akdenizlilik Kültürü

          *İspanyol Kimliğinin Aynası

          *Akdenizlilik Düşüncesi

           Okuma Metni: Cervantes, İslam ve İspanya, Juan Goytisolo

      5. Romanesk Birikimin Yapı Taşı: Don Quijote

           *1605’te Yayımlanan Don Quijote’nin Getirdiği

           *Cervantes’in Edebi Yolculuğu

           *Romana Taşınan Dünyanın Gerçekliği

       6. Alay ve İroni

           *Gerçeğin İronisi

           *Bir Yol/Yolculuk Romanı Olarak…

           *Roman Kahramanlarına Yansıyan: Don Quijote/Sancho

                                                                         Panza/Dulcinea

            Okuma Metni: Çağdaşım Cervantes, Guillermo Cabrera Infante

      7. Yaratıcı Şövalye Kimlik/Kurmacanın Başyapıtı

           *Şövalyelik Ahlakı

           *Modern Düşüncenin Doğuşuna Bakış

           *Eleştirel Boyut: Modern Romana İlk Adım

8. Kurucu Anlatıcı Bakışı

           *Romanda Tipleme/Cervantes’in Getirdiği

           *Köprü Anlatı/Kurucu Anlatı

9. Cervantes Okuru Olmak

           *Çerçeve Anlatılar/Romanın Metaforları

           *Anlatıcı Kimlik/Okur

10. Kahramanın Yolu

           *Yıkıcı Anlatı Örneği

           *Gerçek-Kurgu: Anlatıda Kahraman

                 Okuma Metni: Don Quijote’nin Evrenselliği , German Gullon

 

CERVANTES

OKUMA KAYNAKÇASI

S. Miguel de Cervantes (1547-1616)

          Gezici bir cerrahın oğlu olan Cervantes, yoksul düşmüş, soylu Hidalgo ailesinin bireyi olarak Alcala de Henares'te dünyaya geldi. 1564'te babası Sevilla kentinde oturma hakkı elde etti. Kesin olmamakla birlikte Cizvit okuluna Sevilla'ya taşındıktan sonra gittiği sanılıyor. 1568 yılında Madrid'e giderek hümanistlik profesörü Juan Lopez de Hoyos'un yanında öğrenim gördü. Bir yıl sonra İtalya'da Kardinal Julio Acquaviva'nın yanında hizmet vermeye başladı.
           1570'ten sonra İtalya'da görev yapmaya başlayan Cervantes Lepanto deniz savaşına katıldı ve bu savaşta yaralandı. Beş yıl sonra İspanya'ya dönmeye karar verdi. Ancak yolculuğu sırasında İslam korsanları tarafından tutsak alındı. Köle olarak Cezayir'e götürülen yazar, pek çok kez kaçma girişiminde bulunduysa da yakalanışından ancak beş yıl sonra ailesince verilen parayla özgürlüğüne kavuşabildi. Gençlik ve orta yaş dönemi maceralar içinde geçen Cervantes, ülkesine dönmeyi başardığında edebi yaşamı da başlamış oldu. 
           Madrid'e yerleşen Miguel de Cervantes, Cezayir'de yaşadığı deneyimlerine dayanarak yazdığı Cezayir'de Sürgün ve Cezayir Mahkumları adlı oyunlarda, Akdeniz'de İspanyol egemenliğinin kurulmasına yönelik tasarılarını dile getirdi. İki yıl sonra yazdığı La Numancia adlı oyununda ise İ.Ö 133 yılında, Numantia kentinin Roma komutanı Scipio'ya karşı kahramanca direnişini vererek, İspanyol ulusal bilincinin pekişmesine yardımcı olmaya çalıştı. Ancak ne Numantia ne de 1615'te basılmış diğer oyunları tiyatroda Lope de Vega'nın başyapıtları karşısına konabilir. Cervantes'in canlılığını koruyan tiyatro oyunları arasında ancak 1615'te basılmış olan sekiz Araoyun'undan söz edilebilir. Salamanca Mahzenleri, Kıskanç Yaşlı Adam ve Uyanık Nöbetçi'yi örnek olarak gösterebileceğimiz bu oyunlar esnek yapılı tekperdelik oyunlar olup, halkın yaşamından burlesk sahneleri yerli yerinde ayrıntılı bir biçimde sahneye getirir. Aynı yıllarda oyunların yanı sıra roman türüne de merak salan Cervantes'in günün beğenisi doğrultusunda kaleme aldığı, kır yaşamını anlatan La Galatea romanı, çok az da olsa başarı kazanmıştır. 
         Daha sonra sürdürdüğü yoksul yaşam tarzını düzeltebilmek amacıyla, Büyük Donanma'nın donatılması işinde aksesuar sorumlusu olarak görev almış, İspanyol sömürgelerinden birinde üst düzey yönetici olmak için çaba harcadıysa da bunu başaramamıştır. 1590 yılında Sevilla'da vergi memuru olarak çalışmaya başlamış ancak yedi yıl sonra paralarının alımını kötüye kullanmaktan suçlu bulunmuştur.            

        Yasalarla başı sadece burada derde girmemiş; 1603'te Valladolid kentinde kaldığı dönemde işlenen bir cinayet e adı karışmıştır. Kendisini koruyan yü.ksek mevkideki dostlarının sayesinde tekrar Madrid'e gelebilen yazar, çağdaş edebiyata ilişkin Parnaso'ya Yolculuk adlı eleştirisi ile ölümünden birkaç gün önce Heliodoros'un Aithiopika'sına benzeyen Persiles ile Sigismunda'nın Acıları adlı romanı tamamlamıştır. 
         Lope de Vega ile Shakespeare'in çağdaşı olan Cervantes, döneminin olduğu kadar kendinden sonra gelen yıllarında en önemli İspanyol yazarlarındandır. Yaşamının son yıllarında ortaya çıkan ve modern hümanist düşünceleri geleneksel İspanyol halk edebiyatı ile birleştiren başyapıtları, Rönesans edebiyatının doruktaki başarıları arasında yer aldığı kadar, tüm dünya dillerine de çevrilmiştir. 1580 ila 1613 yılları arasında ortaya çıkan Örnek Hikayeler'de Cervantes, çağdaş yaşamın törelerini ve ortamını renkli bir biçimde çizer. Bizans türü serüveleri, halk tipi eşkıya hikayeleri, kahramansı üslupta yazdığı aşk öyküleri ve alaysı toplumsal yergilerinin yer aldığı 12 hikaye, Boccaccio'nun İtalyan hikayelerinde olduğu gibi, dıştan birbirine bağlı olmayıp içsel birlik taşımaktadır. Çelişkilerle dolu bir toplumun içinde yer alan karşıtlık ve çatışmaların doğrudan doğruya gerçekçi bir tarzda yansıtılışıyla sağlanır. Nitekim böylesi bir üslup ilkesi açısından bu hikayeler, dünya çapında edebi bir tarza model olmuşlar, etkilerini yüzyıllar boyunca sürdürmüşlerdir. 
           Cervantes'in dünya edebiyatının başyapıtları arasında yer alan eseri hiç kuşku yok ki, 10 ciltlik Becerikli Şövalye La Manchalı Don Quijote'dir. Dilimize Don Kişot olarak yerleşen bu eseri Cervantes, yaşadığı dönemde çok tutulan Amadis de Gaula üslubundaki şövalye romanlarına bir yergi olarak yazmıştır. 17. yüzyılın sonlarında çökmeye yüz tutan İspanyol feodal toplumunun eleştirel bir çözümlemesinin yapıldığı romanda; şövalye romanlarını okuyarak aklını yitirmiş yoksul bir soylu olan Don Kişot'un macerası anlatılır. Don Kişot, şövalye olma isteğiyle kendisine örnek aldığı kahramanların doğrultusunda, adalet uğruna mücadele etmek için yola çıkar. Şövalyenizmin fantastik tasarımları ile dışçevresinin düz gerçekliği arasındaki çatışmadan doğan komik durumlar, yalnızca kendi çıkarlarını düşünen bir toplum karşısında hümanist davranışların yenilgiye uğrayışından doğan bir trajediye yol açar. Düz mantıkla düşünen köylü Sancho Pansa'nın saflığının ve iyi yürekliliğinin de bu trajedide rolü vardır. Halkın yaşamından alınmış öyküler, renkli bir biçimde çizilmiş tiplerle ustaca diyalogların verilişi değil ama her şeyden önce toplumsal davranışlarının altında yatan nedenlerin ayrışmış bir biçimde çözümlenişi de romana kendi gerçekçi niteliğini kazandırır. Yapıtın temel karamsar çizgileriyse yazarın geniş bakış açısı sayesinde yetkin bir sanatsal biçimlendirme düzeyine ulaşır. Edebiyat tarihinin en önemli isimlerinden biri olan Miguel de Cervantes Saavedra, 1615 yılında Madrid'te yaşamını yitirmiş, geriye Don Kişot'un yanı sıra onlarca oyun ve roman bırakmıştır. 

Eserleri

Roman: 

La Galatea (1585), Persiles ile Sigismunda'nın Acıları (Los Trabajos de Persiles y Sigismunda, 1617)
Öyküler:

 Özgür Ruhlu Aşıklar (El amante liberel), Rincocerete ile Cortadillo (Rincocerete y Cortadillo), İspanyollar İngiltere'de (La espanola Inglesa), Yüksek İcazet (El licenciado vidriera)
Oyunları: 

Cezayir'de Sürgün (El trato de Argel, 1582), Cezayir Mahkumları (Las banos de Argel, 1582), La Numancia (1584), Cesur İspanyol (El gallardo Espanol, 1615), Büyük Sultan (La gran Sultana, 1615), Kıskançlık Evi (La casa de los celos, 1615), Aşk Dehlizi (El laberikendonto de amor, 1615), Pedro de Urdemala (1615), Salamanca Mahzenleri (La cueva de Salamanca, 1615), Kıskanç Yaşlı Adam (El viejo celoso, 1615), Uyanık Nöbetçiler (La guarda ciudadosa, 1615)
Deneme/Eleştiri: 

Parnaso'ya Yolculuk (El Viaje del Parnaso, 1515)

Kaynak Okumalar:

*İspanya: Bir Başka Avrupa, Gül Işık, 1991, Metis Yay.,

*Yeryüzünde bir Sürgün, Juan Goytisolo, 1993, Metis Yay.,

*Carlos Fuentes, Kendim ve Ötekiler, Can Yay.,

*Yaşanmış Şiir: Don Kişot, Roger Garaudy, 2012, Türk Ed. Vakfı Yay.,

*Cervantes: İnebahtı’nın Tek Kollusu, Yağmur Atsız, 1997, Boyut Kitaplar

*Üç Ölümsüz, Andre Suares, 2007, Hece Yay.

*Kitaplık Dergisi, Sayı: 84, Haziran 2005

 Bu ürünle ilgili yorum yapabilirsiniz

Adınız:

Email Adresiniz

Yorumunuz:

Oyla:

 Yorumu Gönder